TDK, "müsait""yollu""oynak""serbest""esnaf""kötüleşmek""teslim etmek" kelimelerinin cinsiyetçi anlamlarının sözlükten çıkarılmasına ilişkin karar karşı istinaf yoluna başvurdu
TDK,”müsait””yollu””oynak””serbest””esnaf””kötüleşmek””teslim etmek” kelimelerinin cinsiyetçi anlamlarının sözlükten çıkarılmasına ilişkin Ankara 6. İdare Mahkemesi’nin kararına karşı istinaf yoluna başvurdu.
TDK istinaf başvurusunda “2011 yılında yayınlanmış olan Türkçe Sözlük’te herhangi bir kelimenin ilk olarak asıl anlamı, daha sonra varsa mecaz anlamı ve argo olarak kullanılış şekilleri anlamın yanına argo, kaba kelimeleri ile mec (mecaz) ve tkz(teklifsiz konuşma) kısaltmaları eklenerek verildiği ifade ediliyor.ayrıca mahkeme kararı hukukçuların “dil ve sözlük alanlarında uzman olmaları beklenemez” denilerek eleştiriliyor.
TDK istinaf başvurusunda benzer bir taleple açılan davada Ankara 18. İdare Mahkemesinin 29.12.2017 tarihinde verdiği olumsuz bir kararı emsal gösterdi.
Ankara 18. İdare Mahkemesi kararında “esnaf, yollu, kirli, müsait, serbest, kötüleşmek, boyalı, oynak” kelimelerine dair cinsiyetçi anlamların sözlükten çıkarılması talebinin reddine dair işlemde, Ankara 6. İdare Mahkemesinin aksine, hukuka aykırılık olmadığı kararı verdi. Ankara 18. İdare Mahkemesinin kararında TDK’nın Türkçe Sözlükte yer alan sözcüklerin anlamlandırılmasında, halk ağzındaki yaygın kullanımı, sözcüğün asıl anlamı, mecaz anlamı ve argo kullanımı dikkate alarak anlam sırlaması yapıldığı belirtiliyor.
TDK başka, TDK sözlüğü başka yazıyor
TDK dilekçelerinde dava konusu kelime anlamlarının “argo” anlamlar olduğunu kabul etse de, dilekçelerinde belirtildiği gibi 2011 basım TDK Sözlüğü ve TDK internet sitesinde yer alan Güncel Sözlük’te cinsiyetçi anlamlara ilişkin “argo, kaba, mecaz” gibi açıklamalara yer verilmiyor.
2011 basımı TDK Sözlüğünün ilgili bölümlerine bakıldığında “oynak” kelimesinin “davranışları ağırbaşlı olmayan(kadın veya kız)” anlamının yanında herhangi bir açıklama olmadığı; “serbest” kelimesi için “ağırbaşlı olmayan hoppa (kadın)” açıklamasının yanında kullanım biçimine dair bir açıklama olmadığı, “kötüleşmek” kelimesi için “kadın, toplumun ahlak kurallarına aykırı” açıklamasının yanında kullanım biçimine ilişkin bir açıklama olmadığı; “boyalı”, “teslim etmek” kelimelerinin de kullanım biçimine ilişkin bir açıklama olmadığı görülüyor.
Basılı sözlükten daha sık kullanılan Türk Dil Kurumu’nun internet sitesinde yer alan Güncel Türkçe Sözlük’te sözlükten çıkarılması talep edilen kelimelere ilişkin bölümlere bakıldığında ise “müsait” kelimesinin yanına düşülen (tkz)(teklifsiz) kısaltmasının dışında diğer hiçbir kelime anlamlarının yanına not düşülmediği görülüyor.
Sözlüklerdeki kelimelerin cinsiyetçi anlamlarını savunamayan TDK, Mahkemeye bu sizin uzmanlık alanınız değil diyor
TDK, istinaf başvurusunda “yargı yararlarına saygı göstermekle birlikte” Ankara 6. İdare Mahkemesi kararını, hukuki alanda uzmanlığı olan kişilerin sözlük hazırlama konusunda karar vermesi nedeniyle eleştirdi. Ancak 2015 yılı Haziran ayında açılan davanın 2017 yılında sonuçlanmasının bir gerekçesi de TDK’nın davaya cevap vermemesiydi. Davaya cevap vermeyen TDK, 6. İdare Mahkemesi’nin dava konusu işleme dair tüm bilgi ve belgelerin gönderilmesine ilişkin ara kararlarına ancak Mahkemece üçüncü kez verilen arar kararda yanıt verilmemesi durumunda suç duyurusunda bulunulacağına dair ihtar üzerine “zoraki” bir yanıt verdi. Mahkemeyi eleştiren TDK’nın, dava konusu kelime anlamlarının hangi gerekçeyle sözlükte yer aldığını açıklayabilmek, dildeki cinsiyetçiliğe karşı mücadelede dil ve sözlük bilgisinden faydalanmak konusunda uzman olmadığı anlaşılıyor. TDK tarafından işlem gerekçesine dair açıklama yapılamaması üzerine, Ankara 6. İdare Mahkemesi, “dava konusu argo anlamların Türk Dil Kurumu Sözlüğünde ve Kurum internet sayfasında yayınlanmasında maksat unsurunun ne olduğunun anlaşılmadığı” değerlendirmesine yer vermişti.
Av. Selin Nakıpoğlu: “Yüksek mahkemenin de kadın erkek eşitliğinin temel hak olduğu noktasında ve toplumsal cinsiyet ilişkileri açısından önemli bir karar olan Ankara 6. idare mahkemesinin kararını onayacağını düşünüyoruz”
Ankara 6. İdare Mahkemesi kararını ve TDK’nın istinaf başvurusunu değerlendiren Av. Selin Nakıpoğlu:
“Kadınlara “sen eşit değilsin” söyleminin bir devlet politikası haline geldiği zamanlardan geçiyoruz. erkeklerin kadınların nasıl yaşamaları gerektiğine, kahkahalarına, kaç çocuk doğuracaklarına akıl yürüttüğü, kadını eve hapsetmeye çalışan politikalara yani kısaca toplumsal cinsiyet adaleti söylemi adı altında kadınlara geleneksel roller biçen patriyarka dayatmalarına karşı 2018’in 8 Mart arifesinde aldığımız önemli bir karar!
Karar gerekçesi hukuki düzenlemeler açısından doyurucu. Ankara 6. idare Mahkemesi, içselleştirilmiş ataerkil düşünce kodlarının, eril bir dille cinsiyet ayrımı yaparak Türk dil kurumu sözlüğünde ve internet sayfasında yer almasının hukuka uygun olmadığı sonucuna varmıştır. Devlete hak eşitliğinin hayata geçirilmesi konusunda olumlu edim yükleyen tüm uluslararası sözleşmelerden, Anayasa madde 2 ve 10, İstanbul sözleşmesi, CEDAW, Başbakanlık 2006/17 sayılı genelgesi, Pekin deklarasyonu, 4. Dünya kadın konferansı Eylem planı, Avrupa Sosyal şartı gibi tarafı olduğumuz hukuki düzenlemelerimizden detaylıca bahsetmiştir.
Biz dava vekilleri olarak, yüksek mahkemenin de kadın erkek eşitliğinin temel hak olduğu noktasında ve toplumsal cinsiyet ilişkileri açısından önemli bir karar olan Ankara 6. idare mahkemesinin kararını onayacağını düşünüyoruz.”
toplumsalhukuk