Toplumsal Hukuk Kadın, raporunda Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu kadına yönelik şiddet suçları, suçların infazı ve kadın hükümlülerin cezalarının infazı yününden değerlendirdi.
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yasalaşmıştır. Raporumuzda yasa kadına yönelik şiddet suçları, suçların infazı ve kadın hükümlülerin cezalarının infazı yününden değerlendirilecektir.
AKP ve MHP Grup Başkan Vekilleri ve bir grup milletvekili tarafından 30 Mart 2020 günü TBMM Başkanlığı’na sunulan Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair teklif 04.04.2020 tarihinde sabaha karşı kimi değişikliklerle birlikte TBMM Adalet Komisyonundan geçti[1]. Ardından yine kimi değişikliklerle birlikte 14.04.2020 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek 15.04.2020 tarihinde Resmi Gazetede yayımlandı[2].
Yasa kamuoyunda “af yasası” “korona yasası” gibi tartışılmışsa da, infaza ilişkin kalıcı düzenlemeler içermekte olup salgın nedeniyle hapishanelere dair atılması gereken pek çok acil adım hala atılmadı. İktidar her zamanki yasa yapma mantığı ile demokratik bir tartışma ortamı yaratmadan, sürecin taraflarının kendisini ifade etmesine olanak sağlamadan, bütünsellikten uzak parça başı bir düzenleme yaptı.
Yine yasa ile “terör suçları” olarak cezalandırılan düşünce suçlarının infazında eşitlik ilkesi ihlal edilerek bir değişikliğe gidilmedi. Yargı pratiğinde, iktidara muhalif her kesim “terörist” olarak yargılanmakta; gazeteciler, siyasetçiler, yerel yöneticiler, öğrenciler ağır cezalarla cezalandırılmakta, ağır bir infaz rejimine tabi tutulmaktadır. Yasa değişikliği ile devlet “düşman hukukunu” sürdürmektedir.
Hasta mahpusların durumu, DGM’lerde yargılanıp AİHM ve AYM kararları doğrultusunda haklarında yeniden yargılama kararı verilmesi gerekirken ayrımcılığa uğrayarak talepleri reddedilen hükümlülerin durumu, cezaevlerinin fiziki koşulları gibi pek çok sorun siyasi iktidarın insan yaşamını ve uluslararası hukuki standartları yok sayan yaklaşımı nedeniyle hala çözülmedi. Bu konularla ilgili derhal adım atılması gerekmektedir.
Bu aşamada, bütün mahpusların yaşam hakkını korumanın devletin sorumluluğu olduğunu hatırlatarak sirkülasyonun yoğun olduğu, aşırı kalabalık ve hijyenik koşullardan yoksun cezaevlerinde salgının yayılmaması için gerekli acil tedbirlerin bir an önce alınması gerektiğini hatırlatırız. Tutukluluğun bir tedbir olmaktan çıktığı ve özellikle iktidarın muhalifleri cezalandırma aracına dönüştürdüğü ülkemizde fikirlerinden dolayı tutuklanarak hapishanelerde özgürlüklerinden yoksun bırakılanların, salgın sürecinde risk altında oldukları da değerlendirilerek, CMK hükümleri uyarınca tutukluluklarının gözden geçirilmesi ve serbest bırakılmaları gerekmektedir. Ayrıca hapishanelerde tutuklu ve hükümlülerin temizlik ve hijyen malzemelerine erişmekte güçlük çektiği, hapishanelerde corona vakalarının görülmeye başladığına dair bilgiler kamuoyu ile paylaşılmaktadır.[3] Yaşam ve sağlık hakkı çerçevesinde gerekli tedbirler acilen alınmalıdır.
Yasa teklifine ilişkin en genel anlamda değerlendirmeye 07.04.2020 tarihli bilgi notumuzda yer verilmiş[4] ve bilgi notunda teklif maddeleri kadına ve çocuğa yönelik suçların infazı bakımından incelenmişti. Bu metinde de yasanın tamamı inceleme konusu edilmeyecektir[5]. Yasa teklifinde TBMM genel kurul görüşmeleri sırasında yapılan son değişikliklerle birlikte yasanın kanunlaşmasıyla kadın ve çocuğa yönelik şiddet suçlarının infazındaki değişikliklerle, önceki bilgi notumuzda yer verilmeyen Ceza Kanununda canavarca hisle yaralama ve suçunun düzenlenmesi ile kadın ve çocukların cezalarının infazına ilişkin maddeler yönünden bir değerlendirme yapılacaktır.[6]
Yasa:
- TCK DEĞİŞİKLİĞİ: KASTEN YARLAMA SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİNE “CANAVARCA HİSLE İŞLENMESİ”NİN EKLENMESİNE DAİR DEĞİŞİKLİK:
- KADINLARIN CEZALARININ İNFAZINA VE ADLİ KONTROL DÜZENLEMESİNE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER
- 5271 Sayılı Kanun’un “Adli Kontrol”ü Düzenleyen 109. Maddesinde Yapılan Değişiklik
- 5275 sayılı CGTİK’te Yeni Doğum Yapan Kadınların Cezasının İnfazı Hakkında Değişiklik
- KADINA YÖNELİK ŞİDDET VE CİNSEL DOKUNULMAZLIĞA KARŞI SUÇLARININ CEZALARININ İNFAZI HAKKINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER
- Doğrudan Açık Ceza İnfaz Kurumunda İnfaz Edilecek Cezalara Dair Değişiklik
- İyi Hal İncelemesinin İnfazın Tüm Aşamalarında Yapılacağına Dair Değişiklik:
- CGTİK 97. Madde İzinden dönmeme veya geç dönme ile ilgili değişiklik:
- Koşullu Salıverilmeye İlişkin Değişiklikler:
- CGTİK Denetimli Serbestlik 105/A ve Geçici 6. Madde Değişiklikleri:
- Denetimli serbestlik koşullarında değişiklik:
- CGTİK Geçici 6. Madde ile denetimli serbestlik süresinin bir defaya mahsus olarak yükseltilmesi:
- Özel İnfaz Usulleri Değişikliği
başlıklarında incelenmiştir. Rapora ulaşmak için tıklayınız: infaz paketi rapor
Değişiklik yapılan maddelerin karşılaştırmalı tablosu için tıklayınız: karşılaştırmalı tablo
ToplumsalHukuk
[1] Komisyon raporu için: https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem27/yil01/ss207.pdf
[2] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200415-16.htm
[3] Covid-19 Haftalık Hapishane İzleme Bülten 1 ve 2 -Özgürlük İçin Hukukçular Derneği, Çağdaş Hukukçular Derneği, İnsan Hakları Derneği, MED Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuki ve Dayanışma Dernekleri Federasyonu https://cagdashukukcular.org/manset/covid-19-haftalik-hapishane-izleme-bulten-1/ https://cagdashukukcular.org/manset/covid-19-haftalik-hapishane-izleme-bulten-2/
[4]http://www.toplumsalhukuk.net/infaz-yasasi-kadina-siddet-ve-cocuk-istismarinda-neleri-degistiriyor
[5] İnfaz Kanunu değişikliği hakkında yasa henüz Adalet Komisyonunda görüşülürken İHD tarafından yayınlanan rapor kapsamalı bir değerlendirme içermektedir:https://www.ihd.org.tr/infaz-kanunu-degisikligi-hakkinda-ihdnin-gorus-ve-onerileri/
[6] Değişiklikler siyasi suçluların cezalarının infazı bakımından ayrımcı uygulamalar da içermekle birlikte(hamile ve yeni doğurmul kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere) maddeler bu yönleriyle incelenmemiştir.